Allereerst is het van belang te weten dat je bij acute blessure direct moet koelen. Een acute blessure kan een enkelverstuiking zijn, maar ook een spierscheuring of een simpele kneuzing. Maar waarom moet je dan koelen.!
Waarom koelen?
Je kunt in de acute situatie van een blessure een bloeduitstorting en een zwelling verwachten. Deze bloeduitstorting (er zijn bloedvaatjes gescheurd) moet je zo snel mogelijk tot stilstand brengen en dat doe je middels koelen. Nu begrijp je misschien ook waarom je in een acute situatie langdurig (20 minuten) moet koelen. Als je namelijk te kort koelt, krijg je na het koelen juist een bloedvatverwijding. Denk maar aan het feit, dat je warme handen krijgt na het sneeuwballen gooien. Dit kortdurend koelen heeft dus een tegengesteld effect. Om in een acute situatie de bloedvaten dicht te houden, moet je minimaal 15 (liefst 20) minuten koelen. In dit stadium is het goed om na te gaan of je een (huis)arts moet raadplegen.
Hoe moet je koelen?
Het koelen kan het beste gebeuren met speciale “coldpacks” (flexibele ijspakkingen verkrijgbaar in iedere apotheek). IJsblokjes in een plastic boterhamzakje voldoet ook heel goed. Zéér belangrijk is het om tussen de huid en de koudeapplicatie een handdoek , theedoek of een T-shirt of iets dergelijks te plaatsen. Dit voorkomt bevriezing van de huid. Een coldpack kan namelijk -4° C, maar ook -18° C zijn, afhankelijk van het soort vriesvak. “IJzen” kan een negatief effect hebben, omdat dit de noodzakelijke doorbloeding van het gezonde weefsel kan verstoren!!! Je ziet vaak, dat men bij een blessure het getroffen lichaamsdeel onder de kraan houdt. Dit is niet verstandig. In de eerste plaats houd je dit geen 20 minuten vol, en in de tweede plaats heeft het stromende water juist een doorbloedingverbeterend effect. Wel is het mogelijk het getroffen lichaamsdeel in een bak met water te plaatsen. Dan kun je er af en toe wat koud water of ijsblokjes aan toe voegen om de watertemperatuur laag te houden. Het koelen mag nooit pijn doen!!!!
Hoelang moet je koelen?
Zoals vermeld, moet je in een acute situatie 20 minuten koelen. Na deze periode mag je tenminste 40 minuten niet koelen. De doorbloeding van de gezonde weefsels mag namelijk niet verstoord raken. Deze methode kan je de eerste dag 3 tot 4 keer toepassen.
Algemene opmerkingen:
Soms ben je na het ontstaan van de blessure niet in de gelegenheid om direct te koelen. Dan is het nog steeds zinvol om bijvoorbeeld na een uur te beginnen met het koelen (denk aan een enkelblessure die bij thuiskomst toch ernstiger is dan je had verwacht).
Bij aandoeningen van de nek, rug of lies moet je niet koelen of nog voorzichtiger koelen in verband met oppervlakkig gelegen zenuwen en bloedvaten.
Bij alle acute blessures moet je overwegen om een (huis)arts te consulteren.
In de sport zie je regelmatig de “wonderspons” gebruikt worden. Deze heeft slechts een kortdurend pijnstillend effect, waardoor de sporter bij kleine blessures weer snel op de been is. Na afloop van de wedstrijd wordt er op die plaats dan wel weer 20 minuten gekoeld (indien nog nodig) om de blessure zo snel mogelijk te laten genezen.
Direct na het ontstaan van een blessure dient zo snel mogelijk de ICE-regel toegepast te worden. ICE staat voor: IJs, dus eigenlijk koelen. Daarnaast staan de afzonderlijke letters voor:
- I = Immobiliseren, rust.
- C = Compressie, drukverband aanleggen.
- E = Elevatie, hoog leggen van het geblesseerde lichaamsdeel.
Henk Geuzebroek
